Tuesday, June 18, 2013

Netanyahu vs Rohani, kush është demoni?




Megjithëse, Rohani duket se ka një mbështetje disi në qarqet ndërkombëtare më të afërta e deri tek ato të largëta, Netanyahu nuk mendon kështu.
Madje, ai i tërheq vëmendjen të gjithëve, me në krye sigurisht Amerikës, të kenë kujdes dhe të mos ëndërrojnë për një regjim demokratik e të ndryshëm nga ai i Ahmadinexhadit.
Gjatë takimeve elektorale në fushatën zgjedhore, Rohani u zotua të kërkojë “një ndërveprim konstruktiv me botën” që përfshin përpjekjet për të lehtësuar shqetësimet e ngritura nga Perëndimi në lidhje me programin e Iranit, si dhe heqjen e sanksioneve ndërkombëtare që kanë prekur rëndë ekonominë. Perëndimi dhe aleatët janë ende nën shqetësimin se Irani mund të jetë drejt zhvillimit të një arme bërthamore.
Si gjithmonë, me fytyrën e vrenjtur dhe kundër të gjithëve edhe kësaj here Benjamin Netanyahu, Kryeministri i Izraelit nuk bën ndryshim. Arsyeja? Presidenti i sapozgjedhur i Iranit, Hasan Rohani. Megjithëse, Rohani duket se ka një mbështetje disi në qarqet ndërkombëtare më të afërta e deri tek ato të largëta, Netanyahu nuk mendon kështu. Madje, ai i tërheq vëmendjen të gjithëve, me në krye sigurisht Amerikës, të kenë kujdes dhe të mos ëndërrojnë për një regjim demokratik e të ndryshëm nga ai i Ahmadinexhadit.
Janë të vjetra përplasjet e Izraelit dhe Iranit dhe dy udhëheqësve, Netanyahu dhe Ahmadinexhad. I pari kërcënonte dhe deklaronte se ishte i gatshëm të “shtypte butonin” ndaj Iranit, ndërsa tjetri i gatshëm ta asgjësonte shtetin fqinj me armë bërthamore. Por çdo gjë mbeti në foltoret e sallave për konferenca për shtyp. Sot një erë tjetër po fryn në Iran. Ahmadinexhad nuk është më. Në vend të tij, në zgjedhjet e sapopërfunduara është ngjitur Hasan Rohani. Për këtë, Netanyahu paralajmëron se edhe Rohani herët apo vonë “do ta nxjerrë kokën”.
Kush është Rohani?
Vetëm një javë pas fitores së zgjedhjeve në 2005 nga Mahmud Ahmadinexhad, negociatori “nuklear” kryesor Hasan Rohani dha dorëheqjen pas disa mosmarrëveshjeve me Presidentin e ri. Vendimi çimentoi reputacionin e Rohanit si një moderator, i cili pati guximin të refuzonte qasjen luftarake të Ahmadinexhadit në çështjet botërore, duke u vendosur në mbështetje të filozofisë së armikut kryesor të Ahmadinexhadit, ish-Presidentit Rafsanjani. Por për shumë reformatorë dhe liberalë në Iran, 64-vjeçari Rohani është pasqyrim apo imazh i Rafsanjanit, i cili predikonte se Irani mund të mbante programin e tij bërthamor, por njëkohësisht të zbuste tensionet me Perëndimin.
Rohani u shpall president të shtunën e kaluar, pasi fitoi me 50.7 % të votave. Ai e merr detyrën në muajin gusht. “Rafsanjani ishte me të vërtetë zgjedhja e vetme për të riaktivizuar reformatorët”, thekson Rasol Nafisi, një iranian që punon në Universitetin e Virxhinias. “Rohani mori mbështetjen e tyre sepse mes dy burrave që garonin ai mund të ketë një natyrë të dyfishtë: Rohani si fytyra publike dhe Rafsanjani në prapaskenë si nuni i tij i fuqishëm dhe mbrojtës.
Edhe pse të gjitha politikat kyçe të programit bërthamor janë të drejtuara nga klerikët sundues, aleanca me Rafsanjanin mund t’i japë Rohanit një hapësirë më të madhe për të vendosur vulën dhe firmën e tij mbi negociatat e Iranit me fuqitë botërore pas dështimit të katër raundeve të bisedimeve vitin që shkoi. Gjatë takimeve elektorale në fushatën zgjedhore, Rohani u zotua të kërkojë “një ndërveprim konstruktiv me botën” që përfshin përpjekjet për të lehtësuar shqetësimet e ngritura nga Perëndimi në lidhje me programin e Iranit, si dhe heqjen e sanksioneve ndërkombëtare që kanë prekur rëndë ekonominë.
Perëndimi dhe aleatët janë ende nën shqetësimin se Irani mund të jetë drejt zhvillimit të një arme bërthamore. Nga ana tjetër, Rohani këmbëngul se vendi ka si qëllim të vetëm përdorimin e reaktorëve bërthamorë për energji dhe aplikime mjekësore. “Ne nuk do të lejojmë që të vazhdojë i njëjti ritëm i viteve të kaluara”, tha Rohani gjatë një takimi elektoral. “Ahmadinexhad solli sanksione për vendin. Ata janë krenarë për këtë. Unë do të ndjek politikën e pajtimit dhe paqes. Ne do të bëjmë paqe me gjithë botën”, thotë Rohani.
Ai ndoqi studimet fetare në moshën e adoleshencës. Ai së shpejti doli hapur kundër Shahut, i cili mbështetej nga Perëndimi dhe mbrojti tubimet antimonarkisë, qëndrimet e tij tërhoqën vëmendjen e Ajatollah Komeinit, liderit eventual të Revolucionit Islamik të vitit 1979. Ai u diplomua për drejtësi dhe ndoqi Universitetin Glasgow Caledonian ku u specializua për çështjet ligjore. Jashtë Iranit ai përjetoi me shumë emocione Revolucionin Islamik.
Rohani u kthye në Iran dhe rriti denoncimet e tij ndaj Shahut, por u largua nga vendi për t'iu shmangur arrestimit. Ai pastaj u bashkua me Komeinin, i cili vetë ishte në mërgim në Francë bashkë me pjesën tjetër të mbështetësve, mes tyre edhe Rafsanjani. Pas revolucionit, Rohani mori disa role të ndryshme, duke përfshirë edhe organizimin e partisë, ai u bë deputet, si dhe mbikëqyrte transmetuesit shtetërorë, ai u bë edhe zëdhënës i Komeinit. Ai forcoi lidhjet e tij me Rafsanjanit gjatë luftës 1980-1988 me Irakun dhe më vonë u bë këshilltar i lartë i Rafsanjanit për çështjet e sigurisë.
Rohani vijoi rolin e tij si reformator gjatë presidencës së Mohamed Katamit, i cili e emëroi Rohanin si të dërguar special për çështjet bërthamore të vendit. Rohani mori përsipër portofolin bërthamor në vitin 2003, një vit pasi u zbulua projekti 20-vjeçar i Iranit. Më vonë, Irani pezulloi përkohësisht pasurimin me uranium për të shmangur sanksionet e mundshme nga Këshilli i Sigurimit në OKB.
Ahmadinexhadi kundërshtoi me forcë një lëshim të tillë. Ai kishte një marrëdhënie të tensionuar me Rohanin për shkak të mbështetjes që ky i fundit kishte me Rafsanjanin. Rohani dha dorëheqjen si negociator bërthamor pas takimesh gjaknxehta me Ahmadinexhadin. Në takimin elektoral përmbyllës të Rohanit një këngë u bë himn i politikës së tij: “Dashuria e reformave duhet të jetojë”. Por është vetëm fillimi dhe deklaratat e tij duken sa të besueshme aq edhe të pabesueshme.
Skepticizmi absolut i Netanyahut
“Le të mos mashtrojmë veten”. Benjamin Netanyahu duket i prerë. Në një apel lëshuar ndërkombëtarëve, Netanyahu deklaron se Rohani nuk është ai që hiqet përmes deklaratave paqësore, e kaluara e tij, mbështetësit e tij, aktivitetet e tij sipas Kryeministrit izraelit e dëshmojnë këtë. Në një heshtje të plotë reagimesh nga ndërkombëtarët, Netanyahu nga dita në ditë forcon thirrjet e tij, të cilat duket se po bien në vesh të shurdhët. “Bashkësia ndërkombëtare nuk duhet të kapet nga dëshirat apo të joshet duke ndalur presionet ndaj programit bërthamor të Iranit.
Të gjithë duhet të kujtojnë se sunduesi i ri iranian e cilësonte Izraelin si “djalli i madh sionist”. Duhet të kuptoni se nuk është Rohani ai që do të drejtojë, ai është thjesht një kukull. Drejtimin e ka lideri suprem i Iranit, Ajatollah Komeini, është ky i fundit që do të drejtojë politikën bërthamore të Iranit. Ndaj dhe sa më shumë të rritet presioni ndaj Iranit, aq më shumë do të rriten shanset për të ndaluar programin bërthamor të Teheranit, i cili mbetet kërcënimi më i madh për paqen në botë”, shprehet i alarmuar Netanyahu.
Efekti dhe jo efekti i sanksioneve
Nga ana tjetër, një komandat i trupave amerikane në Lindjen të Mesme ka theksuar se sanksionet aktuale dhe përpjekjet diplomatike për ta ndalur Iranin të përfitojë nga programi bërthamor, nuk janë duke funksionuar. Gjenerali James Mattis, kreu u komandës kryesore të SHBA-ve, ka thënë se Teherani ka krijuar një histori mohimi dhe mashtrimi dhe se është duke e bërë pasurimin e uraniumit përtej çdo qëllimi paqësor. Në Pentagon, sekretari i Mbrojtjes, Chuk Hagel tha se, përgjatë bisedimeve me homologun e tij izraelit, Ehud Barak, ka thënë se Uashingtoni është i përkushtuar që të ndalojë Iranin në krijimin e bombës bërthamore.
Nga ana tjetër, kreu i Agjencisë Bërthamore të OKB-së, ka thënë të hënën se ai nuk mund të garantojë që aktivitetet bërthamore të Iranit kanë qëllim paqësor, përderisa Teherani të mos jetë më bashkëpunues dhe inspektorët të lejohen të kenë qasje për të vëzhguar në ato vende ku ata mendojnë se punohet në ndërtimin e bombës bërthamore. Vetë Irani është shprehur se shkaku kryesor i vendosjes së sanksioneve ndaj Iranit nga ana e SHBA është se Uashingtoni me anë të këtyre sanksioneve synon eliminimin e rivalëve të tij ekonomikë.
Irani pretendon se Amerika me anë të sanksioneve ndaj Iranit ka për qëllim të krijojë krizë në ekonominë e rivalëve të saj. Zyrtarët iranianë pretendojnë se Irani është vendi i 4 në botë për nga posedimi i naftës dhe vendi i 2 në botë me gaz, ndërsa burimet energjetike të Iranit dhe shfrytëzimi i drejtë i tyre ndikon që shumë vende të ruajnë marrëdhëniet e tyre me Iranit dhe janë të gatshëm që të marrin parasysh edhe ftohjen e marrëdhënieve me SHBA.
Përgatiti: Blerina Toslluku

No comments: