Skënder Gjinushi, historikisht njëra ndër mendjet më të kthjellëta të të majtës shqiptare, analizon në këtë intervistë negociatat për reformën elektorale, duke u shprehur se nuk po dëshmohet vullnet për të korrigjuar deformimin e votës. Ai thotë se vetëm teknologjia nuk është e mjaftueshme për të garantuar standarte në zgjedhje. Vizitat në Uashington?! Mesa duket disa duan të ngrenë kreditet e rëna brenda vendit, thotë kreu i PSD
Zoti Gjinushi, një kompromis i afërt po lajmërohet mes dy partive
të mëdha, lidhur me reformën zgjedhore. Çfarë po ndodh me zgjedhjet,
sipas pikëpamjes tuaj? Sa i besueshëm është numërimi elektronik? A do të
ketë korrektim kombëtar? Po ndryshim të formulës dhe përbërjes së KQZ?
Me zgjedhjet po ndodh ajo që ka ndodhur në tre zgjedhje radhazi me
këtë qeveri, e cila, pasi dështon qëllimisht në arritjen e standardeve
zgjedhore, me apo pa reformë parazgjedhore, shpreh gatishmërinë për të
ribërë një reformë të re, me premtimin se shkeljet e radhës s’do të
përsëriten më në të ardhmen. Se sa efektiv është një veprim i tillë,
mjafton të dëgjosh kryemanipulatorin e zgjedhjeve, i cili deklaron se
është gati të votojë çdo amendament të opozitës. Edhe ai e ka kuptuar,
atë që s’duan të kuptojnë shumë të tjerë, se problemet në zgjedhje nuk
vijnë nga Kodi, por nga shkelja flagrante e tij, nga vullneti negativ që
ka pushteti për votën e lirë. Sot, i vetmi ndryshim nga reformat e
mëparshme është fakti se tani tërë shpresa është varur tek futja e
teknologjisë në zgjedhje, e në fakt për situatën ku ndodhemi, ajo është
një domosdoshmëri, por në çdo rast teknologjia do të ulë shkallën e
manipulimit, por nuk garanton standardet. Standardet, ashtu siç e thotë
dhe Komisioni i Venecias, apo siç e theksonte me mjaft elegancë
ambasadori Withers, varen vetëm nga vullneti politik i organizatorëve e
administrueseve të zgjedhjeve, e ato janë qeveria, KQZ-ja, KKRT-ja e
Kolegji Zgjedhor.
S’mund të flitet për zgjedhje të lira e të ndershme pa garantuar
ndershmërinë e paanësinë e këtyre institucioneve, para apo gjatë
procesit zgjedhor. Prandaj, për herë të parë haptas, edhe Venecia kërkon
riformatim të KQZ-së. Në fakt, gjithkush e kupton se për të ndryshuar
realisht vullneti politik, duhet nisur ndryshimi nga shkaktari kryesor e
mbartësi kryesor i këtij vullneti negativ, që është qeveria, por
meqenëse qeveria mbrohet për arsye të pakuptueshme, hallkat e tjera
duhet të balancohen detyrimisht. Opozita gaboi rëndë që hyri në
zgjedhjet e majit me Komisionin Qendror të Zgjedhjeve të 2009.
Edhe përshtatja e sistemit apo zbatimi i tij në mënyrë të pa
deformuar, është një domosdoshmëri për zgjedhje të lira e të ndershme.
Theksoj se kërkohet jo ndryshim i sistemit zgjedhor, por rregullim i
deformimit që ai jep, nga përshtatja diletante dhe jo profesionale që i
është bërë. Për të kuptuar defektin e modelit tonë të vitit 2009,
mjafton ta krahasosh atë me modelin maqedonas. Në Maqedoni ka 6 zona
zgjedhore, me 20 deputetë secila, ndërsa tek ne aplikohen 12 zona, me
nga 4 deri në 33 deputetë. Sa më i madh është disproporcioni midis
zonave, aq më i padrejtë është sistemi. Korrektimi kombëtar do ta
korrigjonte këtë deformim dhe opozita, sidomos ajo socialiste, në emër
të barazisë së votës, duhet ta kërkojë me çdo kusht këtë ndryshim.
Si e shihni klimën politike në vend në momentin aktual? Çfarë po
ndodh sipas jush, një detantë e qëndrueshme politike, apo një armëpushim
i sforcuar mes palëve?
Problemet në Shqipëri nuk janë midis opozitës e pushtetit, por në
faktin se Shqipëria dështon për tre vjet rresht për të arritur
standardet, për të marrë statusin e vendit kandidat. Se vendi, sa më
shumë kërkohet t’i afrohet standardeve europiane, aq më shumë zhytet në
nivelin e vendeve problematike, duke u renditur në tërë raportet për
korrupsion, lirinë e medias apo nivelin e demokracisë, përkrah vendeve
të Afrikës Qendrore, sepse tashmë na e kanë kaluar edhe Tunizia me
Egjiptin. Në rast se shkelet mbi 30 herë Kushtetuta e Shqipërisë, në
rast se dhunohet vota e lirë, e madje s’lejohet as hetimi mbi shkeljet,
në rast se tërë institucionet, përfshirë dhe median, ndodhen nën sulmin e
presionin politik, deri fashisto-rrugaçëror të qeverisë, në rast
opozita nuk ka asnjë të drejtë të qenësishme të garantuar në Kuvend, në
rast se ndëshkimi i qeveritarëve e pushtetarëve për korrupsion e vrasje
politike zëvendësohet me shpërblimin e promovimin e tyre, këto nuk janë
produkt i konfliktit të opozitës me shumicën, por janë produkt i
konfliktit të kësaj shumice me Kushtetutën, me votën e qytetarëve, me
institucionet e pavarura, me taksapaguesit e paratë e tyre. Por,
meqenëse disa s’duan zgjidhjen reale të gjendjes, kërkojnë t’i servirin
dështimet e qeverisë e implikimet e saj korruptive e manipulative, si
pasojë e marrëdhënieve ndërpartiake. Vetëm tek ne dëgjon të flitet për
përgjegjësi të opozitës, për dështimet e qeverisë, vetëm tek ne kërkohen
përgjegjësitë e opozitës, për papërgjegjshmërinë e qeverisë. Vetëm tek
ne, sa herë që dështon qeveria, kërkohet, jo ndryshim i kursit
qeverisës, por ndryshim i kursit opozitar.
Prandaj paqja që përmendni ju, qoftë afatgjatë apo afatshkurtër,
s’do të japë asnjë produkt të ndjeshëm, përveç zgjatjes së jetës së
kësaj qeverie, e shkurtimit të shpresës për shqiptarët. Meqenëse paqja
është e pjesshme dhe e pabarabartë, ajo do shërbejë vetëm si alibi për
të ndryshuar imazhin e qeverisë, por jo jetën e shqiptarëve. Kujtojmë se
paqe të tilla me shkaktarin e krizave janë bërë nga tërë liderët e të
majtës dhe kanë dështuar. U bë dhe në 2008-ën dhe rezultati është që
Shqipëria është për herë të parë, e fundit në rajon, në procesin e saj
të integrimit.
Duket sikur të gjithë rendin drejt Uashingtonit këto kohë. Çfarë
përshtypje ju krijon ky procesion politikanësh, në dyert e administratës
amerikane?
Nga ana formale ato tregojnë edhe njëherë marrëdhëniet shumë të
mira që ka Shqipëria me aleatin e mikun e saj kryesor, e sidomos
interesin e lartë që SHBA tregojnë për zhvillimet politike tek ne. Por
gjithashtu dihet se vizitat bëhen më intensive, kur kriza në vend është
më e thellë, ashtu si dhe rritja e interesimit ndërkombëtar është
shprehje e qartë e krizës pa krye ku ndodhemi. Por në vizita të veçanta
lexohet lehtë dhe nevoja a praktika e disave, që kreditë e humbura
brenda vendit, kërkojnë t’i rikuperojnë jashtë vendit.
Si i përcollët mendimet e ish-ambasadorit Withers? Po përgënjeshtrimin e DASH rreth intervistës së tij?
Ambasadori Withers i ka folur dy herë opinionit publik shqiptar,
një herë pa lejen e tij, nëpërmjet Wikileaks, dhe pastaj në revistën
tuaj, për të qartësuar pozicionin dhe vlerësimet e tij. Të gjitha çka ai
tha, përputhen totalisht me realitetin shqiptar. Ato janë problemet
reale të Shqipërisë dhe zgjidhjet e vetme për të. Për sa i takon
përgënjeshtrimeve, aty s’ka asgjë për të përgënjeshtruar, sepse ai, për
vetë dinjitetin e sinqeritetin me të cilin është shprehur, nuk pretendon
e as aludon se flet në emër të dikujt tjetër. Nga ana tjetër, vlen të
evidentohet fakti se kur opinioni publik u njoh nëpërmjet Wikileaks, me
mendimet, faktet a opinionet e z.Withers, për zhvillimet në Shqipëri,
kur këto vlerësime përkonin e përfaqësonin DASH për kohën, del qartë se
ato fakte e qëndrime përputhen plotësisht me ato që ai thotë sot në
intervistën e dhënë tek ju. Këtë të vërtetë s’e përgënjeshtron dot
njeri.
Kryeministri është mjaft prezent në media, ndërkohë rivali i tij
kryesor komunikon më së shumti përmes rrjeteve sociale. Si do ta
komentonit secilën prej këtyre mënyrave të komunikimit politik të
Berishës dhe Ramës?
Gjithkush e vlerëson vetë mënyrën se si i adresohet opinionit
publik. Por, për mendimin tim, në kushtet e Shqipërisë, përballë një
qeverie e kryetari kaq agresiv, mënyrat moderne të komunikimit mund të
jenë plotësuese, por jo parësore apo të vetmet. Opozita parlamentare
gaboi në heqjen dorë nga protestat e mjetet e tjera të presionit
demokratik. Rikthimi i opozitës në Kuvend, pa u garantuar të drejtat
kushtetuese të Kuvendit e të deputetëve opozitarë, është një veprim i
gabuar. Deputetët e majtë janë të detyruar të kërkojnë ushtrimin e
barabartë të mandatit të tyre, kur cenohet p.sh. vota e fshehtë nuk
dhunohet vullneti i deputetëve, por cenohet e drejta e votuesve të tyre
për t’u shprehur për institucionet kryesore të vendit nëpërmjet
delegimit. Pra ajo që disa e quajnë moderim të opozitës parlamentare, në
fakt është pazotësi e saj për të përfaqësuar e mbrojtur të drejtat e
votuesve të tyre.
Sa e madhe është aktualisht tryeza e opozitës? Si e shihni
performancën e koalicionit opozitar? Sa do tkurret apo zgjerohet ajo në
javët dhe muajt e ardhshëm, sipas jush?
Zgjerimi i koalicionit opozitar do të varet shumë nga shkalla e
reflektimit që do të ketë PS, në raport me gabimet e të shkuarës,
sidomos të vitit 2009. Lidershipi i PS-së, me kohë duhej të kish kuptuar
se zgjedhjet as nuk fitohen i vetëm, e as nuk këshillohet një fitore e
tillë, se parësore është fitorja e pushtetit dhe pastaj ndarja e tij, se
destabiliteti nuk vjen nga aleatët, por nga keqqeverisja, se
mazhorancat e forta nuk varen nga numrat, por nga aftësia qeverisëse.
Vullneti pozitiv për aleanca të gjera duhet të demostrohet dhe me
mbrojtjen më me forcë të të drejtave të partive të tjera, gjatë kryerjes
së reformës zgjedhore.
Do të kemi një president “kushtetues” apo “konsensual”? Nëse ndodh
varianti i parë, si e shihni vitin që na ndan nga zgjedhjet e 2013?
Nuk ekziston president kushtetues, por jo konsensual. Kushtetuta
jonë e imponon në frymë e në gërmë procesin konsensual për zgjedhjen e
presidentit. Edhe ndryshimi i 2008 nuk e cenon këtë fakt. I vetmi
ndryshim është se atëherë, nga fillimi i procedurës së zgjedhjes së
presidentit, deri në fund, duhej që një kandidat të marrë 84 vota për
t’u zgjedhur president, ndërsa tani synohet të arrihet shumica me 84 në
raundet e para, pastaj mund të zgjidhesh dhe me 71 vota. Kjo do të thotë
se një shumicë e cilësuar, me mbi 84 deputetë, bie dakord të përfshihet
në zgjedhjen e presidentit midis konkurrentëve të afishuar, ku indirekt
gjithkush prej tyre quhet i pranueshëm e me garancitë për ta kryer këtë
funksion kyç të shtetit demokratik.
Ju rreshtoheni tek entuziastët apo tek skeptikët, sa i përket
partive të reja që po lindin djathtas? Sa do ta prekë ky fenomen
balancën e forcave në zgjedhjet e ardhshme?
Pozitiv është fakti që më në fund ndërmerret një lëvizje për të
çliruar të djathtën nga klani korruptiv i Berishës. Shqipëria ka nevojë
për një të djathtë që mbështetet mbi kapitalin, por jo mbi kapitalet e
pista të krijuara në kurriz të shqiptarëve, ka nevojë për një të djathtë
patriote, e jo një pseudo të djathtë që shet detin, mbështet me naftë
Millosheviçin, që dhe tani mban si emblemë identifikimi jo stemën e
Republikës, por shqiponjën sllave.
No comments:
Post a Comment